Related Articles
Giriş
Biden’ın inisiyatifiyle örgütlenen sanal “Demokrasi Zirvesi” aslında ABD’nin başını çektiği Liberal demokrasiye yeniden güç kazandırmayı, yolsuzluğu ve dezenformasyonu önlemeği, seçimlerin meşruiyetini ve bağımsız medyayı yeniden inşa etmeği hedeflemişti. Ancak, somut kararlar alınmadan ve ortak bir deklarasyon dahi yayınlanmadan kapandı. Zirvenin başarısızlığı ABD demokrasisinin yaşamakta olduğu krizin son örneğidir. Bu haliyle, liberal demokrasi ne otoriter rejimlere karşı alternatif olabilir ne de global düzeyde demokratik çöküşü önleyebilecek kapasitede.
Zirvenin hazırlık sürecinde yapılan araştırmalar, ABD’nin yaşamakta olduğu demokratik gerilemenin vahim durumunu çarpıcı rakamlarla açığa çıkarmıştı. Halkın %85’i demokrasilerinin geniş çapta bir reforma ihtiyacı olduğuna inandığı belirlenmişti. Başka bir global araştırmada, dünya nüfusunun dörtte birinin yaşadığı ülkelerde demokrasinin düşüşte olduğu saptanmıştı.
Saygın demokrasi kuruluşlarına göre, 15 yıldır bu global demokratik gerileme yaşanıyor. Liberal demokrasinin krizini fırsata dönüştüren otoriter popülist diktatörler artık özgürlüğün ölçütlerini belirliyor. Çarpıcı olan, diktatörlüğe yönelen yönetimlerin çoğu ABD yörüngesindeki ülkelerin olmasıdır.
Elbette tüm ülkeler aynı yolu izlediği söylenemez. Örneğin, Çin farklı bir yol izledi. 2012 yılında otoriter yapısından uzaklaşarak gerçek bir demokrasiye doğru adım atmayı kararlaştırdı. O yıl, Çin Komünist Partisinin (ÇKP) 18. Kongresinde demokratikleşme kararı alındı. Kendi tarihsel, kültürel ve ekonomik deneyimlerinin etkisiyle oluşturduğu ve “otoriter halk demokrasisi” adını verdiği yeni tür bir model geliştirdi.
Yayınladıkları kitapta, liberal demokrasiye alternatif ve hatta bazı yönleriyle ondan üstün olduğunu ilan ettikleri modellerini tanıttılar. Burada anlatılanlarla ABD’de yaşanmakta olan liberal demokrasinin gerileyişi dikkatlice irdelenmesi gereken iki süreçtir. Bu nedenle, iki ülkedeki demokratik kurumların işleyişini karşılaştırmayı gerekli görüyoruz.
Meşruiyetin başlangıcı olan seçimler demokrasiyi oluşturan temel birimlerin başında gelir. ABD’de İktidar, medya, sermaye ve diğer güç odaklarının müdahalesiyle seçim rekabeti algı yaratma ve politik manipülasyonlarla yürütülüyor. Sonuçlar sürekli şaibe altındadır. Bundan dolayı demokratik katılım, kontrol ve denge arızalı işliyor. Seçimler özgür ve bağımsız yürütülemiyor, seçim görevlilerine yönelik saldırılardan seçim kurullarının siyasallaştırılmasına kadar seçim sistemine yönelik tehditler endişe verici biçimde artıyor.
Çin’in demokrasi modelinde bağımsız partiler olmadığından yıkıcı ve algı odaklı seçim yarışları olmuyor. Çin komünist partisinin denetimindeki sekiz parti rejim karşıtı propaganda yapmamak kaydıyla aday gösterebiliyor. Seçimlere katılım ve seçim güvenliği bağımsız denetleme kurumları tarafından gerçekleştiriliyor.
ABD demokrasisinin içini kemiren bir başka süreç seçim yasalarının iktidar partilerinin yararına değiştirilmesi, seçme ve seçilme haklarının daraltılmasıdır. ABD’nin 19 eyaletinde kabul edilen 33 yasa, siyah ve etnik azınlıktan kişilerin oy kullanmasını zorlaştırdı. Çin bunun tam tersini yapıyor. 115 etnik azınlık, özerk bölgelerinde kendi seçimlerini örgütleyebiliyor.
Her iki ülkede ilgililer çıkan sorunları çözmek için demokratik danışmayı çalıştırıyor. ABD’de büyük korporasyonlar kärları uğruna istişareleri sabote eder, toplumun geniş kesimlerini devre dışı bırakıyor. Çin’de yaygın bir danışma ağı inşa edilmiş, toplumsal sorunlar ve çözüm yolları boyutlarına göre aşağıdan yukarıya doğru danışarak çözüme kavuşturulur.
Çin’in demokratik karar alma süreçleri halk demokrasisinin temel işleyişinden biridir. Halkın iradesini yansıtan kararlar, onların haklarını ve çıkarlarını güvence altına almaya ve refahını iyileştirmeye yöneliktir. ABD’de halkın talep ve önerileri doğrudan her düzeydeki karar alıcılara ulaşmadan çıkar gruplarının müdahalesiyle karşılaşır.
Demokratik kanalları kullanan halk, Çin Anayasa’nın öngördüğü haklarını kullanır ve yükümlülüklerini yerine getirirken seçimlere, istişarelere, karar alma süreçlerine ve gözetime katılır. Bilgi, katılım, ifade ve inceleme haklarından tam olarak yararlanarak toplumsal yönetime müdahale eder. Bu anlamda ABD’de geriye doğru bir gidiş söz konusu. Irkçılığın, gericiliği ve otoriterizmin güç kazanması halkın yönetime katılımını sınırlandırıyor. Seçim dönemlerinde aktif olan yığınlar diğer zamanlarda, polis baskısı yüzünden pasif konuma çekiliyor.
ABD’nin tersine Çin’de, devlet gücün kişisel kazanç için kötüye kullanılması, iktidar partilerinin rotasyonu veya kuvvetler ayrılığı ile değil, etkili demokratik gözetimle durdurulmaya çalışılıyor. Çin, devlet gücünün halk tarafından denetlenmesi 10 ayrı kanaldan yapılabiliyor.
Yazının devamındaki III. Bölüm dikkatlice okunduğunda görülecek ki, ABD’deki düşünce özgürlüğünü garanti eden haklar birer ikişer erozyona uğrarken Çin’de bu haklar kontrollü bir biçimde genişletiliyor. Halk demokrasisine doğru umut verici ilerleyiş ABD dahil diğer ülkeleri de etkileyeceğini umuyoruz.
İki ülkedeki demokratik kurumların işleyiş süreçlerini birkaç noktada karşılaştırarak demokrasinin statik olmadığını sürekli değişen bir süreç olduğunu vurgularken her iki modeldeki demokratik sorunlara dikkat çekmeye çalıştık. Daha kapsamlı bilgi için çevirisini yaptığımız diğer bölümlerin okunmasını öneriyoruz.
III. Bölüm; Somut ve Pragmatik Uygulamalar
Çin’deki tüm süreçleriyle halk demokrasisi, destekleyici mekanizmalar ve prosedürler ile eksiksiz bir sistemdir ve geniş katılımla tamamen test edilmiştir. Çin’in halk demokrasisi, seçim demokrasisi ile istişare demokrasinin bir birleşimidir. Seçimler, istişareler, karar verme, yönetim ve denetim kombinasyonu yoluyla uygulanır. İnsanların yaşamlarına odaklanarak ulusal kalkınma, sosyal yönetişim, ekonomik, politik, kültürel, sosyal, eko-çevresel ve diğer alanları kapsar.
Tam süreçli halk demokrasisi, Çin’in siyasi ve sosyal yaşamının her alanında halkların sesinin duyulmasını ve isteklerinin temsil edilmesini sağlayan kapsamlı ve düzenli katılımı içeren kapsamlı ve koordineli bir sistemdir. Tam süreçli halk demokrasisi, bireylerin seçimleri kazanmak için siyasi süreci manipüle etmesini engeller ve politikacıların kampanya yürütürken vaatler yağdırmasına ve seçildikten sonra unutmasına izin vermez.
- Demokratik Seçim
Halk, seçimlerde oy kullanma hakkını kullanarak, iktidarı elinde tutma ve kullanma iradesini temsil edenleri seçer. Bu, Çin’de demokrasinin önemli bir biçimidir ve halkın ülkenin efendisi olarak statüsünün açık bir göstergesidir.
Çin’deki seçimler kapsamlıdır ve ülkenin siyasi ve sosyal yaşamının tüm yönlerini kapsar. Bunlar arasında devlet kurumları, köylü ve şehir sakinleri komiteleri, işletmelerde ve kamu kurumlarında çalışanların kongreleri yer almaktadır.
Çin’deki seçimler eşitlik üzerine kuruludur ve halkın seçme ve seçilme hakkı tamamen garanti altına alınmıştır. Her kişi bir oy kullanabilir ve tüm oylar eşit değerdedir.
Çin’deki seçimler gerçek ve mali çıkarlar tarafından manipüle edilmiyor. Seçmenler güvendikleri adaylara oy vermekte özgürdür.
Çin’de seçimler ekonominin ve toplumun ilerlemesiyle olumlu yönde ilerliyor.
Devlet organlarına seçimler; Bunlar, Ulusal Halk Kongresi (NPC), yerel halk kongreleri seçimleri ve her düzeyde devlet organlarının önde gelen yetkililerini seçtikleri seçimleri içerir. 18 yaşını doldurmuş tüm Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) vatandaşları, siyasi haklardan yoksun bırakılmış kişiler hariç, seçme ve seçilme hakkına sahiptir.
Genel oy, eşit haklar, çok adaylı ve gizli oy ilkelerine uygun olarak nahiye ve ilçe düzeyindeki halk kongrelerinde milletvekilleri doğrudan halk tarafından seçilir. İl ve ulusal düzeydeki halk kongrelerinin milletvekilleri, halk kongreleri tarafından seçilir. Tüm milletvekilleri beş yıllık bir süre için seçilirler. Devlet organlarının çeşitli düzeylerinde önde gelen görevliler, halk kongreleri tarafından atanır veya seçilirler.
Topluluk düzeyinde seçimler; taban düzeyindeki seçimler, Çin’deki en kapsamlı ve dinamik demokrasi biçimidir. Köylü komiteleri, şehir sakinleri komite seçimleri ve işletmelerde ve kamu kurumlarında çalışanların kongrelerini içerir.
Köylü ve kentli komiteler, başkan, başkan yardımcısı ve üyelerden oluşur ve seçimler ilçeler düzeyinde eş zamanlı yapılır.
Çalışanlar tarafından seçilen kongreler, işletmelerin ve kamu kurumlarında çalışanların demokratik yönetim haklarını kullandıkları ve kendi kararlarını aldıkları organlardır.
Çin’in demokratik seçimleri, ülkenin ulusal koşullarına ve sosyo-ekonomik gelişme aşamasına uyarlanmıştır. Son yıllarda, Ulusal Halk Kongresi ve Yerel Halk Kongrelerinin Seçim Yasası aşamalı olarak değiştirilmiştir. Halk kongrelerinde milletvekili temsil oranı optimize edildi. 1953’te kentsel alanlar ile kırsal alanlar arasında, kent sakinleri, kırsalda yaşayanlardan sekiz kat daha fazla temsil sağlayan bir dengesizlik vardı. 1995’te bu oran 4:1’e düştü ve 2010’a gelindiğinde eşitlik sağlandı, kentsel ve kırsal bölge sakinleri eşit düzeyde temsil edilir oldu.
Demokrasi anlayışı geliştikçe seçimlere katılanların sayısı da arttı. Reformların ve açılımların başlamasından bu yana Çin, halk kongreleri için ilçe düzeyinde 12 doğrudan seçim ve ilçeler düzeyinde ise 11 seçim gerçekleştirildi ve şu anda yaklaşık yüzde 90’lık bir katılım oranı var.
- Demokratik Danışma
Ne zaman bir sorun ortaya çıksa, ilgililer her zaman iyi niyetle müzakere başlatabilir. Birçok insanı ilgilendiren meseleler ilgili taraflarca tartışılır, tüm toplumun istek ve ihtiyaçlarına dayalı en büyük ortak paydaya ulaşmak halk demokrasisinin özüdür. Çin halkı, seçimlerde oy kullanma haklarını geniş çapta kullanıyor ve önemli kararlar alınmadan önce kapsamlı müzakereler yürütüyor. Demokratik danışma, Çin’de demokrasinin özel bir özelliğidir.
Demokratik istişareler (danışma), sağlam kültürel, teorik, pratik ve kurumsal temeller üzerine kurulmuştur. Kolektif iyiliği, karşılıklı anlayışı ve kapsayıcılığı arzulamak ve farklılıkları bir kenara bırakırken ortak bir zemin aramak gibi fikirler de dahil olmak üzere, geleneksel Çin kültürünün en iyilerinden türemiştir. Bu, ÇKP tarafından yönetilen Çin halkının yıllarca süren inatçı mücadelesinden geliyor. ÇHC’nin kuruluşundan bu yana tüm partiler, örgütler, etnik gruplar, sosyal gruplar ve hayatın her kesiminden insanlar tarafından oluşturulan siyasi sistemden kaynaklanmaktadır.
Bu aynı zamanda, Çin’in reformdan ve dışa açılmadan bu yana devlet kurumlarındaki sürekli yeniliklerinden de kaynaklanmaktadır.
Demokratik danışma birçok biçim alır. Çin, reform, kalkınma ve istikrarıyla ilgili temel konularda ve halkın hayati çıkarlarını ilgilendiren konularda kararlar alırken ve uygularken, teklifler, konferanslar, tartışmalar, seminerler dahil olmak üzere çeşitli kanallar aracılığıyla her alanda ve düzeyde kapsamlı istişareler yürütür. Toplantılar, değerlendirmeler, istişareler, internet ve kamuoyu yoklamaları bunlardan bazıları.
Herkesin menfaatini ilgilendiren konularda toplumun tamamında geniş kapsamlı, belli bir bölgedeki insanların çıkarlarını ilgilendiren konularda istişareler yerel olarak, insan gruplarının çıkarlarını etkileyen konularda, gruplar arasında ve bir topluluğun çıkarlarını ilgilendiren konularda topluluk içinde istişareler yapılır.
Demokratik danışma sistemi gelişmiştir. Çin, istişari demokrasinin geniş tabanlı, çok düzeyli ve kurumsallaşmış gelişimini desteklemek için istişare kanallarını araştırdıktan sonra siyasi partileri, halk kongrelerini, devlet dairelerini, Çin Halkı Politik Danışma Konferansı (CPPCC) komitelerini, halk örgütlerini, sosyal örgü ve toplulukları içerecek şekilde genişletti.
- ÇKP ve diğer siyasi partiler, ÇKP Ulusal Kongresi ve Merkez Komitesinin ana belgeleri, Anayasanın gözden geçirilmesi, ana yasaların oluşturulması ve gözden geçirilmesi, devlet liderleri için adayların seçilmesi, orta ve uzun vadeli konularda istişarelerde bulunur. sosyo-ekonomik kalkınma programları, yıllık sosyo-ekonomik kalkınma planı ve reform, kalkınma ve istikrar, birleşik cephe ve çok partili işbirliği ile ilgili ana konular.
- Halk kongrelerinin tamamı, işlev ve yetkilerini kullanırken devlet daireleri, sosyal kuruluşlar, uzmanlar ve akademisyenler kamuoyu ile müzakereler yürütürler.
- Görevlerini yerine getirirken tüm hükümet üyeleri, halk kongrelerindeki milletvekilleri, CPPCC komitelerinin üyeleri ve diğer siyasi partiler, bağlı olmayan kuruluşlar, halk kuruluşları, sosyal kuruluşlar toplumun tüm kesimlerinin temsilcileriyle iletişimi güçlendirir.
- ÇPC’nin liderliğinde, CPPCC reform, kalkınma ve istikrarla ilgili konularda kapsamlı istişareler yürütür ve fikir birliği oluşturur.
- Halk örgütleri, özellikle belirli grupların hak ve çıkarlarıyla ilgili olanlar olmak üzere, halkın hayati çıkarlarıyla ilgili konularda ilgili devlet daireleriyle istişarelerde bulunur ve CPPCC tarafından düzenlenen istişarelere katılır.
- ÇKP örgütleri, devlet daireleri ve tabandaki özyönetim halk örgütleri, ekonomik ve sosyal örgütler ve yerel halk, yerel toplulukların gelişimi ve halkın hayati çıkarları ile ilgili konular üzerinde kafa yorar.
- Sosyal kuruluşlar, topluma daha iyi hizmet etmek için katılım sağlar veya istişarelerde bulunur.
Bu yedi istişare kanalıyla Çin, zengin ve kapsamlı bir demokrasi biçimi uyguluyor.
Çin, kolektif bilgelikten yararlanıyor ve demokratik istişare yoluyla farklı fikirlerin ve bakış açılarının tam olarak ifade edilmesini ve derinlemesine değişimini teşvik ediyor. Bu istişarelerin tarafları birbirine saygı duyar, eşit temelde istişare eder, kurallara uyar, düzenli görüşmeler yapar, kapsayıcı ve hoşgörülü davranır ve iyi niyetle müzakere eder. Bu sayede herkesin kendi görüşlerini özgürce, akılcı bir şekilde, hukuka ve kurallara uygun olarak ifade edebildiği olumlu bir istişare ortamı oluşturulmuştur. Demokratik istişare yoluyla Çin, fikir birliği, sosyal uyum ve istikrarı destekledi.
- Demokratik Karar Alma
Çin’in demokratik karar alma süreçleri halk demokrasisinin önemli bir eksenini oluşturur. Halkın iradesini yansıtan kararlar, onların haklarını ve çıkarlarını güvence altına alır ve refahını iyileştirir. Çin’de standart uygulama, insanların sesini duymak, ihtiyaçlarına göre hareket etmek ve fikirlerini ve güçlerini bir araya getirmektir. Halkın giderek daha fazla fikri ve önerisi doğrudan her düzeydeki karar alıcılara akıyor ve bunlar giderek partinin ve hükümetin önemli kararlarına yansıyor.
NPC’nin açık kapı uygulamaları. Her düzeydeki halk kongreleri ve onların daimi komiteleri, kamu yararına demokratik yasa yapma konusunda yetkilidir. Halkın yasama faaliyetlerine katılımı, yasa yapma konusundaki iradesini yansıtmak amacıyla çeşitli kanallar aracılığıyla garanti altına alınmış ve geniş bir kamuoyu desteği kazanmış bir yaklaşımdır.
Bir yasa tasarısı önerildiğinde, kamuoyunu geniş ölçüde bilgilendirmek için seminerler, oturumlar ve tartışmalar düzenlenir, böylece halkın iradesi yasamanın ilk aşamasından itibaren yansıtılır. Bir kanun hazırlanırken hem profesyonellere hem de kamuoyuna danışılır ve bir sonraki aşamada artık üçüncü şahıslara kanun ve yönetmelik hazırlama görevi verilir. Bir yasa taslağı yayınlandığında, çevrimiçi kanallardan ve haber medyasından kamuoyu incelemesine tabidir. Yerel yasama bilgi ofisleri aracılığıyla, insanlar yasa tasarılarının hazırlanmasına, araştırılmasına, gözden geçirilmesine, değerlendirilmesine ve sonradan değerlendirilmesine katılabilirler.
Hükümet tarafından şeffaf karar alma. Her düzeydeki hükümetler, önemli kararlarla ilgili olarak tüm sektörlerin görüş ve önerilerini alır. Halkın karar alma sürecine katılımı çeşitli şekillerde ve çok kanallı olarak sağlanmaktadır.
Karar alma sürecinin başlangıcında halk kongreleri milletvekilleri ve Çin Komünist Partisi Merkez komitesi (CCPCC) üyeleri öneriler alır ve önerilerde bulunur, vatandaşlar, tüzel kişiler ve diğer kuruluşlar yazılı öneride bulunabilirler. Karar verme sürecinde, seminerler, oturumlar, anketler ve saha gezileri gibi formatlar aracılığıyla tüm sosyal sektörlerden ve özellikle doğrudan ilgililerden görüş ve öneriler toplanmaktadır.
Kamuoyunu bilgilendirmek için, taslak kararlar ve ilgili açıklayıcı notlar hükümet web sitelerinde ve medya partallarında mevcuttur. Son aşamada, demokratik merkeziyetçilik ilkesine dayalı grup tartışması sonrasında nihai karar verilir. Sonraki aşamalardaki değerlendirmeler, bir kez daha kamuoyuna sorulmakta ve halk kongreleri milletvekilleri, CCPCC üyeleri, halk örgütleri, taban örgütleri, sosyal örgütler ve çeşitli alanlardaki uzmanlar katılmaya davet edilmektedir.
Tabanın karar vermesi. Bu, kırsal köylüler ve kent sakinleri veya onların temsilcileri arasında ekonomi ve toplum, altyapı, sosyal yönetim, kültürel hizmetler, yerel önemli konular, eko-çevre koruma, özyönetim düzenlemeleri gibi çok çeşitli konularda çeşitli toplantılar gerçekleşir. Kırsal köylüler ve kent sakinleri de aldıkları kararların uygulanmasına katılır.
- Demokratik Yönetim
Çin’de halk kendi işlerini kendisi yönetir. Ülkenin efendisi ve demokratik haklarını buna göre kullanır, devlet, ekonomi, kültür ve toplum işlerini çeşitli kanallardan ve çeşitli şekillerde yönetirler.
Siyasal ve sosyal hayatın yönetimine katılım. Halk, Anayasa’nın öngördüğü haklarını kullanır ve yükümlülüklerini yerine getirir. Seçimlere, istişarelere, karar alma süreçlerine ve gözetime katılır ve bilgi, katılım, ifade ve inceleme haklarından tam olarak yararlanarak siyasi ve sosyal yaşamın diğer alanlarını yönetir.
Kentsel ve kırsal toplulukların demokratik yönetimi. Anayasa, ilgili yasa ve yönetmeliklere göre, kentsel ve kırsal bölge sakinleri, topluluklarını yönetmek için kurallar ve sözleşmeler belirleyebilir. Tartışma yoluyla, sakinlerin hak ve yükümlülüklerine, yerel örgütler arasındaki koordinasyon kuralları ve prosedürlerine ve toplu ekonomi, mahalle güvenliği, yangın güvenliği, toplum temizliği, evlilik, komşuluk ilişkileri, aile planlaması ve kültürel faaliyetlerle ilgili genel ilkelere karar verebilirler. Tüm kentsel ve kırsal topluluklar, kamu işlerini ve kamu hizmetlerini yöneten, kendi kendini denetleyen ve yaşamlarını iyileştirmeye çalışan sakinleri tarafından yönetilir.
İşletmelerin ve kamu kurumlarının demokratik yönetimi. 150 milyondan fazla piyasa kuruluşu, ticari faaliyetlerinde ve yönetiminde özerklik yöntemlerini kullanarak ülke genelinde gelişiyor. 700 milyondan fazla kişiye iş fırsatları sağlıyor, Çin’in ulusal gücünü artırıyor, ekonomik ve sosyal zenginliği ve istikrarlı büyümeyi teşvik ediyor.
Anayasa, ilgili yasa ve yönetmeliklere uygun olarak, işletmeler ve kamu kurumları, çalışanlarının kongreleri aracılığıyla demokratik yönetim altında yönetilir. Çerçeve, işletmelerin işlerine ilişkin bilgilerin açıklanması ve çalışanların yönetim kurulu ve denetim kurulunda görev yapacakları sistemleri içermektedir. Bu çerçevede çalışanlar işletme yönetimine katılır ve kendi meşru hak ve menfaatlerini korur. Bu sayede işletmeler ve çalışanları, istişare yoluyla yönetim mekanizmalarını geliştirir ve yarattıkları faydaları paylaşırlar.
2,94 milyonu özel işletme olmak üzere toplam 3,14 milyon işletmede işçi kongreleri kurmuştur.
Sosyal örgütlerin demokratik yönetimi. Dernekler, vakıflar, sosyal hizmetler ve diğer sosyal kuruluşlar kendi tüzüklerini formüle eder ve personellerini ve faaliyetlerini yönetmede özerktirler. Çalışanlarının ve müşterilerinin endişelerini giderir ve görüşlerini alırlar. Görevlerine uygun olarak kamu işlerinin yönetimine katılırlar ve mesleki disiplinin, kamu hizmetlerinin ve hayır kurumlarının geliştirilmesine katkıda bulunurlar.
Kasım 2021 itibariyle, 2.284’ü ulusal ağlara sahip olmak üzere, her düzeyde sivil işler departmanlarına 900.000’den fazla sosyal kuruluş kayıtlıdır. Biçimleri farklı olan sosyal örgütler, Çin’de insanların demokratik yönetiminin önemli bir alanı haline geldi.
- Demokratik Denetim
Kapsamlı ve etkili bir demokratik denetim; seçimlerden sonra da halkın demokratik haklarını kullanmaya devam etmesini ve yetki kullanımının etkin bir şekilde kontrol edilmesini sağlar. Çin’de, gücün kişisel kazanç için kötüye kullanılması, iktidar partilerinin rotasyonu veya kuvvetler ayrılığı ile değil, sağlam, etkili demokratik gözetim ile ortadan kaldırılır. Çin, kendi koşullarını göz önünde bulundurarak, koordineli bir gözetim sistemi araştırdı ve net işlev ve sorumluluklara sahip, iyi tanımlanmış, verimli bir denetim ağı kurdu. Gücün denetleme mekanizmaları her alana ve her köşeye uzanır.
Halk kongrelerinin denetimi; halk kongreleri, anayasa ve yasaların uygulanmasının ve toplumu ilgilendiren kararların ve planların uygulanmasının denetlenmesinde en büyük rolü oynar. Her düzeydeki halk kongreleri ve daimi komiteleri, hükümet, denetim komisyonları, halk mahkemeleri ve halk savcılıklarının adli, denetleyici ve kolluk işlerini denetleme, yasa ve yönetmeliklere uyulmasını ve idari, denetleyici yargı ve savcılık yetkileri gerektiği gibi kullanılır. Halk, NPC milletvekillerinin forumları, tabandan insanların toplantıları, anketler, çevrimiçi araştırma vb. gibi çeşitli yollarla halk kongrelerinin denetim çalışmalarına aktif olarak katılır.
ÇKP’sinin dışındaki siyasi partilerin denetimi; ÇKP diğer siyasi partileri siyasi istişarelere katılırken, saha çalışması yürütürken, önemli politikaların, kararların uygulanmasının teftişinde ve gözetiminde yer alırken görüşlerini ifade ederek, eleştiri ve tavsiyelerde bulunarak demokratik gözetimi uygulamaya teşvik eder. Bunları, sosyalizm yolunda ilerlemek, halkın demokratik diktatörlüğünü desteklemek, ÇKP komiteleri tarafından emanet edilen ana meseleler üzerinde hedefli bir inceleme yapmak ve Marksizm-Leninizm ile Mao Zedong Düşüncesini desteklemek gibi Dört Önemli İlkeye bağlı kalarak yapar. CCPCC’ye katılan siyasi partiler, kuruluşlar ve önde gelen kişiler, CCPCC’nin tüzüğüne uygun olarak, CCPCC tarafından düzenlenen çeşitli etkinliklerde, ÇKP’nin ve devletin önemli politika, karar ve planlarının uygulanmasını eleştiri ve önerilerde bulunarak denetleyebilirler. Sorunları çözmede ve çalışmalarını iyileştirmede ÇKP’ye ve hükümete yaptıkları yardım ve dayanışmaları aksatmadan sürdürürler.
İdari gözetim; Devletin idari organları, kanuni yetki, usul ve yöntemlerine göre kendi operasyonel ve idari işlemlerini denetler. Farklı organlar birbirini denetler ve yukarıdan aşağıya ve aşağıdan yukarıya iç denetimi gerçekleştirir.
Denetim komisyonları tarafından gözetim; Denetleme komisyonları, kanunla öngörülen denetleme görevlerini yerine getirirler. Kamu görevlilerinin siyasi davranışlarını inceler ve kamu gücünü kullanmalarını ve mesleki etik ilkelerini yerine getirmelerini denetlerler; ayrıca ilgili organ ve birimlerin personel eğitimini, yönetimini ve denetimini güçlendirmeye teşvik eder.
Yargı denetimi; Yargı ve savcılık organları, kanuni görev ve usullerine uygun olarak, halk tarafından zorunlu kılınan kamu gücünün kullanılmasını denetler. Yargı denetimi, ÇKP’nin ve devletin gözetiminin en güçlü biçimidir; kamu gücünün yasal olarak kullanılmasını sağlamak için nihai “savunma hattı”dır.
Denetimin denetimi; her düzeydeki denetim organları, bütçe performansını denetler, kesin hesaplarını ve kendi düzeyindeki dairelerin ve alt düzeydeki hükümetlerin gelir ve giderlerini denetler.
Mali ve muhasebe denetimi; mali departmanlar, yasaların, idari düzenlemelerin ve maliye ve muhasebe işlerini yöneten departman düzenlemelerinin uygulanmasını denetlemek için yasal olarak yetkilendirilmiştir.
İstatistiksel denetim; istatistik departmanları ve istatistiki işlev ve görevleri olan ilgili ofisler, tahrifatı önlemek ve cezalandırmak için resmi istatistik üreten tüm kurum ve personeli denetler ve istatistiksel verilerin gerçek, doğru, eksiksiz ve güncel olmasını sağlar, ekonomik ve sosyal planlama için güvenilir referans sağlar.
Kamu denetimi; vatandaşlar, tüzel kişiler ve diğer kuruluşlar, devlet organlarının ve personelinin performansını denetler. Görev ihmali, yetkinin kötüye kullanılması veya mesleki etik ihlali içeren herhangi bir suistimal veya suça karşı idari inceleme talep edebilir, idari dava başlatabilir veya denetim organlarına şikayet veya suçlamada bulunabilirler.
Kamuoyu tarafından denetim; medya denetleyici rolünü kamuoyunu temsil ederek, devlet gücünün suiistimallerini, görev ihmallerini ve görevi kötüye kullanma eylemlerini zamanında ifşa ederek yerine getirir. İnsanlar devlet organlarının ve her düzeydeki kamu görevlilerinin çalışmalarına eleştiri ve öneri sunmak için artık hızla büyüyen internet ve diğer platformlara daha fazla güveniyorlar. İnternet, kamuoyu denetiminin kolaylaştırılmasında daha büyük bir rol oynuyor.
