Ukrayna Savaşı: İmparatorluk İdeolojisi mi, Sınıf Çıkarları mı?-İngilizceden Çeviri

LeftEast dergisi solda sosyal bilimciler arasındaki ana tartışmalardan biri olan  Ukraynadaki savaşın nedenlerini sayfalarına taşıdı. Rusya neden savaşı başlattı? Ekonomik olarak rasyonel argümanlar tarafından mı yönlendirildi, yoksa savaş tamamen emperyal ideolojinin bir sonucu mu? Savaş Rus elitleri için faydalı mı? Rus siyaset bilimci Ilya Matveev ve Ukraynalı sosyolog Volodymyr Ishchenko savaşın nedenlerini ve sonuçlarını tartışıyor.

Rusya’da nasıl bir kapitalizm var ve siyasi rejimle ilişkisi nedir?

Ilya Matveev: Rusya’da büyük bir sosyo-ekonomik eşitsizlik var. Moskova’da pek çok insan Londra orta sınıfı kadar iyi yaşıyor. Buna karşılık, Yeltsin ve Putin rejimleri, ekonomik olarak yoksul birçok bölgede sosyal altyapıyı sistematik olarak yok etti. Barış zamanında hayal bile edemedikleri ayda 3.000 dolara savaşa gidenler tam da bu yerlerin sakinleridir.

Rusya’yı “oligarşik kapitalizm olarak adlandırmak yanlış olur. Bugünün Rusya’sında Bonapartist bir rejim var. Bonapartizm, Marksist teorinin bir kavramıdır. Bu, yönetici grubun veya liderin, büyük kapitalistlerin çıkarları için güç kullandığı, ancak kapitalistlerin kendilerine hiçbir siyasi güç vermediği anlamına gelir. Yakın zamana kadar Putin rejimi büyük şirketlerin çıkarlarına hizmet etti. Putin’in cumhurbaşkanlığı döneminde Forbes’tan Rus milyarderlerinin sayısının kat kat arttığına bakmak yeterli. Ancak büyük işletme sahiplerinin siyasi bir ağırlığı yoktur. Ama her zaman ekonomik güce ve ayrıcalıklara sahip oldular. Şimdi ekonomik çıkarları savaşa kurban edildi. Yaptırımlar, büyük işadamları için ihracat pazarlarının kapanması, uluslararası finans piyasalarından borçlanmanın imkansızlığı, tüm bunlar şu anda büyük işletmeleri mahvediyor.

Rusya’daki devlet, egemen sınıfın çıkarlarına hizmet ettikten sonra nasıl bir değişime uğradı? Siyaset biliminin yanıtlaması ger

eken soru budur.

Rus emperyalizminin özünde bir değişiklikten söz edebiliriz. Kırım’ın ilhak edildiği 2014 yılına kadar, Rus devleti, Sovyet sonrası ülkelerde Rus iş dünyasının konumunu siyasi olarak güçlendirdi. Agresif dış politika, iş dünyasının çıkarlarına uyumlu yürtüldü. Ancak 2014’ten sonra yaptırımlar ve hatta şimdi daha da fazlası, savaşın patlak vermesi nedeniyle bu iki vektör arasında bir uyumsuzluk var. Savaş, sermaye birikimiyle bağdaşmaz. Belki durum 10-20 yıl içinde değişecek ve ardından Rus iş dünyası yeni jeopolitik durumdan faydalanabilecek. Ama bu şimdi olmayacak. Şu anda emperyalist siyasetin arkasında ekonomik çıkarlar göremiyorum.

Volodymyr Ischenko: Ilya’nın açıklaması, Putin’in ideolojik bir fanatik, hatta bir psikopat olduğu, eylemlerinin arkasında hiçbir rasyonellik olmadığı yönündeki günümüz popüler görüşüne benziyor. Bu söyleme katılmıyorum.

Savaşın bir bütün olarak Rus egemen sınıfının çıkarları için yürütüldüğüne inanıyorum. Bunu anlamak için kendimize sormalıyız: Bu nasıl bir yönetici sınıf? Araştırmacılar bunları “politik kapitalistler” olarak adlandırıyor. Rus yönetici sınıfı, piyasadaki rekabet avantajları ileri teknoloji veya ucuz işgücüyle değil, devlette işgal ettikleri siyasi konumlarla ilgili olan işadamlarıdır. Bir örnek, yolsuzluk veya siyasi elitlerin işletmeler üzerindeki gayri resmi kontrolü gibi. Bu nedenle, Rus seçkinleri egemenliği korumakla meşgul. Sonuçta devletin siyasi olanaklarından yararlanarak para kazanıyorsanız, devlet üzerinde tekel gücüne sahip olmalısınız. Ve bu güç, örneğin ulusötesi sermaye veya ülke içindeki nüfuzlu gruplar tarafından tehdit edilebilir. Söylediklerim, İlya’nın bahsettiği Marksist Bonapartizm teorisiyle tam olarak aynı doğrultuda. Çünkü Bonapartizm, devletin, sermayenin belirli hiziplerinden bağımsız olarak, bir bütün olarak büyük kapitalistler sınıfının çıkarlarını belirli kapitalistlerden veya o sınıfın belirli hiziplerinden gelen tehditlere karşı kuvvetle savunduğu bir rejimden başka bir şey değildir. Bu anlamda, belirli kapitalistler şimdi savaş nedeniyle kârlarını kaybediyorlar, ancak uzun vadede savaş bir bütün olarak sınıfın çıkarlarına hizmet edebilir.

Ek olarak, savaş, Bonapartist rejimin kendisinin bazı temel sorunlarını çözmeyi hedefleyebilir. Daha doğrusu, korunmasına ve yeniden yapılanmasına fırsat yaratabilir. Bu rejimin istikrarı nasıl garanti altına alınır? Genellikle bu istikrar, bir yönetimin yerini başka bir yönetim aldığında tehditle karşılaşır.

Böyle bir dönemde kişiselleşmiş gücü nasıl garanti edebilirsiniz? Özellikle Belarus veya Kazakistan’da olduğu gibi her yerde protestolar varken? Bu ülkelerin rejimleri Putin’in yardımıyla ayakta kaldı. Ancak Rusya’da bu tür protestolar olursa, Putin’i ve rejimini kim kurtaracak? İktidarın sürekliliğini garanti altına almak için savaşa ihtiyaç vardır, böylece görevdeki kişi kendi halefleri tarafından öldürülmez. Rejim artık daha baskıcı, daha mobilize, daha ideolojik hale gelir. Savaş ona güç verir.

Savaş karlı mı?

Ilya Matveev: Volodymyr’in argümanı mantıklı görünüyor ama yine de katılmıyorum. Putin irrasyoneldir demedim, eylemlerinde ekonomik rasyonalite yok ama belki jeopolitik rasyonalite vardır dedim.

O halde, evet, Rus egemen sınıfını politik kapitalistler olarak adlandırabiliriz. Ama kendimize şu soruyu soralım: Savaştan sonra kendilerini zenginleştirebilecekler mi? Emin değilim, çünkü Rus ekonomisi dünya pazarlarına entegre olduğu için çöküyor. Ve şimdi Rus ekonomisi küresel olmaktan çıkarıldığına göre, küresel sermaye birikimi rejiminin yerini ne alabilir? Batı ile petrol ve gaz ticaretine devam etmek ve bu ticaretten kazanç sağlamak daha mantıklı olacaktır. Ve bunun için Batı ile artık geri dönülmez şekilde kaybolmuş gibi görünen iyi ilişkilere ihtiyacınız var. Batılı seçkinlerin savaş olmayacağını düşünmelerinin tam da bu yüzden olduğunu düşünüyorum. Buna inanıyorlardı çünkü Rus seçkinleri savaştan fayda sağlamadığını anladılar.

Belki Putin ve çevresi bu savaşı düşündüğünde, tüm Ukrayna’yı hızla fethedeceklerini ve 20 yıl içinde iki ülkenin birlikte Avrupa ve Çin ile daha iyi rekabet edebileceklerini düşündüler, ancak bu çok uzak bir ihtimal. Bu durumda oligarklar dehşete düşer, bütün hayatları mahvolur. Elbette onlar için üzülmüyorum ama onların bakış açısından savaş mantıksız.

Şimdi rejimin konsolidasyonu önem kazanıyor. Elbette, Putin için rejimini sağlamlaştırmaya çalışması mantıklı. Evet, savaş elitleri Putin etrafında daha da birleştirdi. Ancak çok yakında savaş, halk arasında son derece sevilmeyen bir hale gelecek. Bonapartizm, kitlelerin desteğine dayanır. Kitlelerin, savaşı ve onu bu kadar uzun süredir sürdüren rejimi onaylaması pek olası görünmüyor.

Volodymyr Ischenko: Evet, savaşın Rusya için korkunç ekonomik sonuçlara yol açacağına inanan uzmanlar var. İthal ikamesi ve ihracatın yeniden yönlendirilmesi yoluyla Rusya’nın Batı’ya olan ekonomik bağımlılığını aşacağına ve sonunda güçleneceğine inanan başka uzmanlar da var.. Elbette, risk önleme açısından savaş mantıksızdır. Ama sorun, riskten kaçınmanın Bonapartist rejimleri çöküşten asla kurtarmamıştır. Bir rejimin iktidarda kalabilmesi için siyaseti, ekonomiyi ve toplumu kökten değiştirmesi gerekiyorsa? Savaş, tam da böyle bir dönüşüm için iyi bir fırsat. Bu, elbette, Rusya’nın Ukrayna’yı hızla fethedeceği açıkça yanlış yönlendirilmiş bir beklenti.

Ilya Matveev: Ama savaş rejimin sürekliliğe tam olarak nasıl yardımcı olabilir?

Volodymyr Ishchenko: İktidarın devri sorunu nedir? İktidarın başka bir güce devri anında herkesin birbiriyle savaşmaya başlaması ve elit içi mücadeleyi kızıştırır. Rusya, Kremlin’in umduğu gibi , savaşı kazandığını düşünelim. Bu, Putin’in Shoigu’yu alıp onu varisi yapması için iyi bir fırsat olur. İşte savaşı kazanan ve Ukrayna’yı Rusya’ya ilhak eden adam! Onunla kim rekabet edecek?

Ilya Matveev: Bence tam tersi. Savaş, Putin’in iktidarı başka bir adaya devretmesini zorlaştırır. Çünkü şimdi Putin’in etrafındaki seçkinler, politikayı değiştirebilecek, ekonomiyi kurtarabilecek, Batı ile ilişkileri geliştirebilecek, yaptırımları kaldırabilecek ve devletten para kazanmaya devam etmelerine izin verecek birini iktidara getirmeye çalışacaklar. Savaştan önce TV’nin meşruiyet kazandırdığı Shoigu’yu aday göstermek daha kolay olabilirdi. Ancak şimdi seçkinler düşünüyor: Putin’i bir şekilde devirmeliyiz, alternatif bir aday göstermeliyiz.

Volodymyr Ishchenko: Böyle bir aday ne yapacak! Rusya zaten Ukrayna topraklarının bir kısmını işgal ettiğine göre, Putin’in yerini kim alırsa alsın Batı ile basitçe barış yapamaz, çünkü bu yenilgiyi kabul etmek, Donbass ve Kırım’ı teslim etmek anlamına gelir. Güvenlik güçleri buna izin verir mi? Seçkinler arasında yeni bölünmelere neden olabilir.

About Mehmet Tas

Check Also

Lenin: Düşüncesinin Bütünlüğü Üzerine Bir Çalışma. Georg Lukacs 1924

Georg Lukacs 1924 4. Emperyalizm: Dünya Savaşı ve İç Savaş Ancak belirleyici devrimci mücadeleler dönemine …

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

PHP Code Snippets Powered By : XYZScripts.com