Türk Solunun Kökleri Çalışması- Nevcivan Balta

Related Articles

KAUTSKY HAKLI MIYDI?-Çeviri-Eric Blank

3 Kasım 2021

Marx’ın Komünizm Anlayışı ve Sürdürülebilir İnsan Gelişimi-Admin

30 Ekim 2021

KÜBA DEVRİMİNİN EKONOMİK DÜĞÜMÜ VE ÇÖZÜM İÇİN BAZI DÜŞÜNCELER(4-II)-M. Taş

14 Eylül 2021

TÜSTAV Yayınları

Yön – Devrim Hareketleri

Mustafa Kemal- İttihat Terakki ve Bolşevizm

Mustafa Suphi ve Yoldaşları

kitaplarından okumalar

Türk Solunun Kökleri Çalışması

Giriş:

TÜSTAV ( Türkiye Sosyal Tarih Araştırmaları Vakfı) Cumhuriyet Tarihine yakın tarihe mercek tutan bir çok yayına imza attı .

Osmanlının yıkılışına giden süreç dünyada monarşilerin birbir yıkıldığı yerine Cumhuriyetlerin kurulduğu bir dönemdir.

Monarşilerin  yıkılışı ve yeniden yönetimlerin inşaasında dünyayı etkileyen birinci dünya savaşının arifesinde savaş sürecinde ve sonrasındaki fikir akımlarının kurulan örgütlerin etkisi ve yeni kurulan devletlere giden süreci  araştıran kaynak kitapları okuyucuya  sunuyor.

Bu çerçeveden bakıldığında Osmanlının son yıllarına damgasını vuran örgütlenmelerden en etkili olanının  İttihat Terakki örgütlenmesi ( Teşkilatı) olduğu Kuvayı Milliye-  Kemalizmi doğurduğu dünya konjonktüründe de kadrolarının Bolşevizmden etkilendiği görülüyor.

İttihat Terakki Balkanlarda kurulan Osmanlının tüm sancaklarına yayılan dünya daki Aydınlanmacı hareketlerden etkilenmiş döneminde yenilikçi yaygın bir örgütlenme olarak ortaya çıkmıştır.

Bilinen örgütlenme yapısında sivil toplum örgütlerinde asker içinde devlet kurumlarında  gizli çalışma ve bunun bağlı olduğu bir merkezi yapılanma vardır.

Talat Paşa Enver Paşa Cemal Paşa İttihatçıların birinci dünya savaşında Almanlarla kurulan birlikte  savaş cephesinde görev yapan savaşan asker kadrolarından en çok bilinenleridir.

20 inci Yüzyılın başında şekillenen İttihat Terakkinin yayın organında ” Devlet Sosyalizmini kurmak ” fikrinde makaleler yayınlanır. Bu görüş Talat Paşa ya aittir. 1917 de Stockholm deki İkinci Enternasyonel kongresine delege gönderir. 1908 e kadar Balkanlarda Bulgar , Sırp , Ermeni ve Musevi kökenli üyeleri olan  sosyal demokrat hareketlerle ittifak içindedir.

Birinci Dünya savaşının kaybedilmesi ittihatçıları bolşeviklerle ilişki kurmaya ve ” Düşmanımın düşmanı dostumdur” anlayışı ile SSCB ye Almanya da gelişen ve devrim beklentisi oluşturan Spartakis hareketine yakınlaştırmış.

Talat Paşa Enver ve Cemal Paşalar bolşeviklerle iletişime geçerek bu yolda Sosyalizmin Anadoluda kurulması görüşleri ittihatçı kadrolarda yaygınlaşmıştır.

Bu etki Kuvayı Milliye  ve Mustafa Kemal in Lozan Anlaşmasını imzalamasına kadar sürecektir .

İttihatçı paşaların ve Komünist parti kurucusu Mustafa Suphi ve arkadaşlarının suikastları Çerkes Ethem ve Yeşil Ordu hareketinin dışlanması ile son bulmuştur. Kurulan hükümet ve meclis yönünü doğu ve sosyalizmden yana değil batı ve kapitalist sistemden yana olarak belirlemiştir.

Mustafa Kemal ve Kuvayı Milliye kadroları bu kadroların yetiştirdiği alt kadrolar olup savaş sonrası yeni devleti kurmuş İttihatçı kadrolardır.

İttihat Terakki Osmanlı nın yıkılma sürecinde kurtuluşun yeni milli bir burjuvazi yaratılmasında görmektedir. Sermayenin büyük oranda azınlık grupların elinde olması bu grupların dış sermaye ile bağlarının yok edilmesi kararını vermiş ve tekçi anlayışta bir ideoloji üretilmesine yol açmıştır.

Oysaki yükselen Bolşevik Hareketten etkilenen ittihatçı kadrolardan miliyetçi ve tekçi anlayışta altı ok ideolojinden evrilen  devleti kuran ideoloji değişim geçirmiştir.

Bu süreçte Çerkez Ethem ve Bolşevik kanadın temsilcisi Mustafa Suphi ve Yoldaşları tasfiye edilmiştir.

Geçmişini Bilmeyen

Geleceğini Şekillendiremez….

Alternatif tarih okumalarının önemini bir kez daha kavramış oldum.

Dünya tarihinin özelliklede yaşadığım ülkenin yakın  tarihinin oldukça sisli bir çok belge ve kanıtla aydınlatılmaya muhtaç olaylarla dolu olduğunu biliyordum.

Bu sürece dair okumalar yaptıkça bilmediklerimin bildiklerimden  çok olduğu   ortaya çıkmış oldu. Aydınlanmış oldum

İttihat Terakki anlaşılmadan yakın tarihin anlaşılamayacağı görülüyor.

Osmanlının 1908 de Meclis’i mebusanı oluşturmasıyla ortaya çıkan legal yapısının mecliste bakanlıklarda bulunan vekilleri siyasetçileri asker kadrolarıyla yakın tarihe damgasını vurduğu anlaşılır.

Yenilikçi olmakla birlikte süreci doğru yönetememiş devleti oluşturan   ittihat terakkinin birinci dünya savaşında izlediği politikaların yanlışlığı   kadrolarının  suçlanarak  yurt çıkışına neden olmuş üst düzey yöneticileri suikastla yaşamını yitirmiştir.

Umut olarak kurulan bir örgütsel yapının kadroları ile birlikte dramatik sonu dünyanın en kritik sürecinde oynadığı rol büyük bir imparatorluğun Osmanlının küçülerek yok oluşuna giden süreçte  halkı kurtarmak için çıktığı yolda yok oluşa gidişinde öyküsü  olmuş.

Yerine kurulan Teceddüt  Partisi devamı niteliğindedir.

Eski İttihat Terakki kadroları burada faaliyet gösterir.

Bu kadroların bir çoğu daha sonra tutuklanır.

İsmail Canbolat Malta ya sürgüne gönderilir.

Tevfik Rüştü ArasAnkara da kurulan resmi komünist parti kurucularındandır Moskova ya giden heyette de görev alır.

İttihat Terakkinin kurucularından Dr Nazım la ve Menderes le bacanaktır.

İttihat terakki kadrolarından geriye kalanlar Anadolu da milli mücadeleye  ikatılacaktır.

Talat  Paşa ve Enver Paşa suikastle öldürülür diğerleri tutuklanacaktır.

Mustafa Kemal Anadolu ya Rauf Orbay Bandırma ya gider .

Her ikiside bu olayların dışında kalmıştır.

İttihat terakki devamı kadrolar özellikle Teşkilatı mahsusa nın gizli çalışan yapının  Kuvayı Milliye ve kurtuluş savaşı mücadelesini örgütlediği yönettiği  anlaşılıyor.

İsmail Canbolat Teceddüt Partisi yöneticisidir.

Ali Fethi Okyar İçişleri Bakanıdır. Her ikiside  tutuklanırlar.

İttihat Terakki muhalifleri iki yeni parti kurar . Teceddüt Partisi ve Terrakki Perver Avam Partisi ve gizli yapılanan Karakol grubu ittihat terakki mirasını devralır ancak iki  partinin lider kadrolarıda çalkantılı süreçte başarılı olamaz bir çok kadrosu  tutuklanmıştır .

Anlaşılan milli mücadeleyi örgütleyen güç Kuvayyı milliyeyi de kuran öz itibariyle Teşkilatı Mahsusadır.

Mustafa Kemal suç işlediği düşünülen İttihat Terraki üst kadrosu ile sürekli temastadır. İşlenen suçlarda  suikastler ölümler tehcir kararları gibi   olaylara dahli olmadığı görüntüsü Teşkilatı Mahsusa ya bağlı çalıştığını On yıl kadar cephede görev yapmış 1918 de İstanbul a gelmiş  cephede n cepheye koşan bir asker olmasından kaynaklanır.

Bu nedenle savaş yıllarında aldığı kararlarla suçlanan İttihatçıların suçlarına ortak olmamıştır.

Rauf Orbay  gizli çalışan Karakol grubunun lideridir. İttihat Terakkiden üç yapı iki siyasi parti bir gizli çalışan yapı ortaya çıkmıştır.

Mustafa Kemal in Siyasi Partiler içinde görev almadığı cephelerde orduda  Askeri görev aldığı görülüyor . Tüm İttihatçılarla ilişkisi ve temasının var olduğu her koşulda yazışarakta olsa devam eder .

Bir göreve hazırlanmış önemli ve alt kadrodur.  Samsuna ayak basması  milli mücadeleyi örgütlemesiyle bir plan dahilinde hareket edildiğini liderliğinin ve tarihsel misyonunun  tesadüfi bir gelişme olmadığını gösteriyor.

Ermeni Tehciri  sürgün ve ölümlerden suçlanan Talat, Enver ve Cemal Paşalar yurt dışına kaçar.  O günün İç İşleri Bakanı Ali Fethi Okyar  yurt dışına kaçmalarına  yardım etmekle  suçlanır tutuklanır.

Mustafa Suphinin çıkardığı Yeni Dünya gazetesinde ;

” ittihat Terakki nin ordu kahramanları mahirane bir cambazlıkla yerlerine ikinci sınıftan arkadaşlarını bırakıp kaçmışlardır.” demektedir.

21 Aralık 1918’de Meclisi Mebusan süresiz olarak fesih edilir. İttihat Terakki kadrolarından muhaliflerin kurduğu Teceddüt ve Hürriyet Perver Avam fırkaları kapatılır yöneticileri tutuklanır .

İstanbul da siyasi zemin kalmamıştır. Talat ve Enver Paşalar yerlerine Mustafa Kemal  in Harbiye Nazırlığına önerilmesini isterler  . Padişah tarafından  Ordu Müfettişliğine atanır . Üst kadroların yurt dışına kaçışı diğerlerinin tutuklanmasıyla oluşan lider boşluğunun doldurulmasıda gerekir.

İttihat Terakkinin güvendiği yeni lider  boşalan alanı mevkiyi dolduracaktır.

Savaş koşullarında yaşanan yenilgi ermenilere uygulanan  tehcir ve ölümlerden sonra yıprana İttihat Terakki nin  eski kadrolarının görevi tarihsel olarak sonlanır . Milli Mücadele ile birlikte Anadolu da Kuvayyı Milliye nin mücadelesi başlar .

Bu Mücadelenin doğal lideri Mustafa Kemal ve Silah arkadaşlarıdır.

Türk Solunun Kökleri

Yakın siyasi tarihe damgasını vuran ” Kemalizm ” in tanımı farklı siyasi eğilimlere göre algı farklılığı oluşturur.

Cumhuriyetin kurucu ideolojisi olduğu yaygın görüştür.  İttihat Terakki ideolojisinden türetilmiştir.

Osmanlının yükseliş döneminde Osmanlı yönetimi padişah ve etrafındakiler , Osmanlının Batı dan daha gelişkin yaşam standartlarına sahip olunduğunu , ekonomik  askeri kültürel açıdan da daha üstün bir devlet olduğunu düşüncesindedir.

Oysa ki bu yanıltıcıdır. Osmanlının Zenginliği  yağmacı anlayışla elde edilmiş savaş ganimetleri tebanın vergilerinden oluşur. Yeniliklere bilime üretime dönük değildir. Sanayi devrimleri bilimsel gelişmeler , matbaa geç gelmiştir. Yenilikçi görüşler dışlanarak bunu savunan akımlar yok edilerek çöküşe ve yıkılışa sürüklenen bir saltanattır.

Bu kanının  değilmesi uzun yılları alacaktır.

Balkan Savaşlarının mağlubiyetiyle  bu kanı değişir.

Balkanlarda başlayan isyanlar  bağımsızlık hareketleri

Sancaklarda gelişen aydınlanmacı hareketleri tetikler.

Yeni Osmanlıcılık  ardından Jön türk hareketleri batıdaki pozitivist akımlardan Aydınlanmacı Rönasans ekseninde   gelişen muhalif akımlardan etkilenmiş  aydın ve asker içinde gelişmiş akımlardır.

Yeni Osmanlıcılar batının buhar makinesini geliştirmesi,  ardından elektriğin keşfi ile sanayi devrimlerini gerçekleştirdiğini bu nedenlede  ekonomik olarak geliştiğini düşünür.

Bunu gerçekleştiremeyen    Osmanlı nın ekonomik olarak  geri kaldığını üretemeyen kültürel toplumsal olarak gelişmeyen  hantallaşarak zamanla ekonomik olarak dışa bağımlı hale geldiğini düşünürler.

Bu durumdan kurtuluş  ekonomik gelişim için bir dizi reform gerekliliğini bunun   yönetsel anayasal eğitimde değişiklikler gereklidir.

Toplumsal yapıda eğitimin  bilimden yana olması gerekir.

Jön Türkler de eğitim ve anayasa ile sorunun aşılacağını düşünmektedir.

Bu iki Hareketin etkisinde   İttihat – Terakki Osmanlının yenilikçi aydınlanmacı siyasi hareketi olarak ortaya çıkar.

31 Mart Vakası ve Meşrutiyet’in ilanıyla yönetimi ele geçirerek oluşan Meclis’te etkili bir siyasi güç haline gelir.

İttihat Terakkinin ileri gelen kadroları Birinci paylaşım savaşında Almanlarla işbirliği yapan askeri kadrolardır.

Cumhuriyeti kuran kadrolar bu kadroların yetiştirdiği alt kadrolardır.

Lozan anlaşması ve Mondros Mütarekesiyle şekillenen Anadoluda kurulan Cumhuriyetin kurucu kadroları Mustafa Kemal ve arkadaşları ideolojik olarak batı yanlısı pozitivist aydınlanmacı subaylardır. Bir dönem Bolşevik akımlara sıcak bakmışlardır.

Devletin resmi ideolojisinin  “Kemalizm  ” Olarak nitelenmesi kurucu ilkelerinin bu kadro tarafından belirlenmesinden kaynaklanır.

Bu ilkeler altı okla ifade edilir. Bu gün CHP  bu çizgiyi sürdürür.

Laiklik

Milliyetçilik

Devletçilik

Halkçılık

Devrimcilik

Ulusçuluk- Bağımsızlık

Bu ilkeler ışığında devlet ve ilk meclis kurulur.

Bu ilkeler  İttihat terakki den başlayan Cumhuriyeti kuran ve sonrasında legal türk solununda  ideolojisinin ana ekseninde yer alır.

Mustafa Kemalin ölümüne kadar yenilikçi 1920 anayasası yenilikçi kanunlar  toplumsal dinamiklerde şekillenen kurumlar bu  ilkelerin uygulanmasıyla birlikte hayata geçtiği görece hızlı kalkınma ve modernleşme yaşanır.

Sonrasında İsmet İnönü ile devam eden CHP tek Parti yönetimi bu ilkeler ekseninde  1946 Demokrat Parti nin kuruluşuna kadar siyasette etkili olmuş merkez sol anlayışta Marksist  sola kapalıdır.

Cumhuriyet in devlet yapısı İlerleme yönünü batı medeniyeti olarak belirlenmiştir. Feodalizm den kapitalist üretim ilişkilerine geçişi sağlayacağı düşünülen   küçük burjuva demokratik devriminin eseridir.

Türk solunda gelişen legal siyaset bu  ilkeler ana omurgasında bu ilkeleri  genişletilerek uygulandığında açık uçlu Sosyalizm e varabileceği düşünür.

1950 lerden sonra gelişen sol akımlar bu ilkeleri Marksizm le uyumlandırmaya çalışmıştır.

Behice Boran’ nın  “Kemalizm ilkeleri ile kurulan devlet yapısının  Sosyalizm e varacak öncül bir devrimdir ” sözü değerlendirmesi sol ideolojinin altı ok ideolojisini nitelemesini yansıtır.

Deniz Gezmiş ve arkadaşları kendilerini Kemalist Marksist olarak tanımlar.

Doğan Avcıoğlu ve YÖN  dergisi etrafında gelişen YÖN- Devrim  Hareketi de Kemalizmin Sosyalizmle uyumlu hale geleceğini düşünür.

Marksist Kemalistlerdir.

Legal Sol siyaset Kemalizm ana omurgasında şekillenerek geniş taban bulmaktadır.

Türkiye İşçi Partisi 1961 de kurulmuştur.

61 Anayasının sağladığı koşullarda sol hareketler Kemalizm çizgisinde gelişmiş ancak kimi radikal olarak tanımlanan sol siyaset ve akımlar  süreç içinde Marksist çizgiye evrilmiştir.

Birinci Paylaşım savaşında Osmanlı hanedanlığının  Almanlarla işbirliğinde savaşması yenilgi hanedanın yıkılışana giden süreçte tetikleyici bir faktör olmuştur.

Bu ittifak Kafkaslar da yeni kurulan( 1917 de kurulan)  SSCB ye de karşıdır.

İngilizler İstanbul u işgal etmiştir . Bu süreçte gazetede çalışan Mustafa Suphi siyasi faliyetlerinide sürdürmektedir

Mahmut  Şevket Paşa suikastine adı karışan Mustafa Suphi Kafkaslara geçerek Kızıl Orduya katılır.

Müslüman Komünistler ( Ceditcilik akımı) içinde üç yıl çalışmış temsilci  seçilerek Üçüncü Enternasyonel e katılır. Türkiye den de Mustafa Kemal in kurdurduğu Komünist parti temsilcileri temsilen kongrede bulunur.

Mustafa Suphi örgütçü propaganda yönü ve kalemi güçlü bir ideologtur. Bunun en iyi aracının gazete çıkarmak olduğunu düşünür.

” Yeni Dünya ” gazetesini Stalin in izni ve onayı ile çıkarır.

Örgüt yapısının gelişmesiyle 74 kişiden oluşan ilk kurulda tarihsel TKF sı 10 Eylül 1920 de Bakü de Üçüncü Enternasyonel ilkelerini benimseyen TKP yi kurar ilk başkanı olur .

Kafkaslarda kızıl ordu ve müslüman komünistlerle birlikte hareket ederken hem Ankara da Mustafa Kemal le hemde Moskova da Lenin le iletişim içindedir.

Müslüman komünistler   ile kafkaslarda emperyalizme karşı mücadele eder ve aldığı davet üzerine  Anadolu ya gelme kararını alır.

Ankara Hükümeti ile yazışarak yurda geliş kararını  Mustafa Kemal den Ankarada ki komünist partiye katılmak üzere davet  alır . Yurda geldikten sonra gelişen olaylar nedenleri tartışmalı  faili meçhul suikaste kurban gider.

TKP bu tarihten sonra ülke içinde yasaklı olarak çalışmalarını sürdürmüştür.

1960 ihtilalinden sonra sol siyasette etkili olan Türkiye İşçi Partisidir.

Buradan filizlenen Fikir Kulüpleri ve batıdan etkilenen 68’liler gençlik hareketleri yeşerir Dev Genç hareketi kurulur . Dev genç ten de parti olarak THKO kurulur .

Gençlikten oluşan kadroların Provakatif   eylemleri gerekçe gösterilerek  12 Mart Askeri darbesi sürecinde üç lideri   Deniz Gezmiş Yusuf Aslan Hüseyin İnan idam edilir.

İdamı durdurmak için eylem yapan Mahir Çayan ve arkadaşlarıda saklandıkları Kızılderede yaşanan çatışmada öldürülür.

İçlerinden sadece  Ertuğrul Kürkçü sağ kalır.

68 kuşağı temsilcisi  Ertuğrul Kürkçü bu  günde  HDP milletvekili olarak siyasi yaşamını sürdürmektedir.

Mustafa Suphi 1883 -1920

Doğum yeri ; Giresun

Mustafa Suphi ve arkadaşlarını efsaneleştiren tüm erken kayıplar gibi  faili meçhul bir katliamla yaşamlarına son verilmesi en verimli çağında önemli bir siyasetçi lider  Mustafa Suphi  çok genç 37 yaşındadır.

Tüm diğer genç yaşta yaşamın baharında kaybedilen  gençlik önderleri sınıf savaşının önderlerinde olduğu gibi insani boyutta üzücü bir olaydır  .

Mustafa Suphi nin Yaşamına bakıldığında Osmanlının yıkılışı gibi en kritik dönemine , ardından birinci paylaşım savaşının kaotik sürecine denk geldiğini görüyoruz.

Osmanlı nın bürokratı Valilik görevinde bulunmuş Ali Rıza Efendi nin oğludur.

Annesi  Osmanlı Samsun Sancağı Belediye Başkanı Halil Hilmi Efendinin kızı Memnun e hanımdır. Her ikiside Osmanlıda   bürokrattır.

Aydın anne babanın çocuğu olarak dünyaya gelen Suphi babasının görevi nedeniyle İlköğretimini  Şamda ve sonra da Kudüs te  tamamlar .

Ortaöğretimini Erzurumda tamamlar.

Yüksek öğrenimini  İstanbul Hukuk Fakültesinde yüksek lisansını Sorbone Üniversitesi Sosyoloji alanında  tamamlar.

Paris te bulunduğu yıllarda Tanin gazetesinde muhabirlik yapar

Fransa da bulunduğu yıllarda Sosyalist hareketlerle tanışır.

Fransız Sosyalistlerle ilişkidedir.

Yurda döndükten sonra Tanin , Servet-i Fünun ve Hak   gazetelerinde köşe yazarlığı yapar.

İstanbul Ticaret Akademisinde Ekonomi Politik dersleri verir .

Ekim devrimi  gerçekleşirken 1917 yılı Kafkaslar,  Anadolu halkları  , Balkanlar ateş altındadır .

Birinci paylaşım savaşının  sonunda iki önemli monarşi Osmanlı ve Çarlık Rusya sı yıkılacaktır.  Bu  kanlı süreçte insan kayıpları , Ermeni  tehciri,  Yunanistan Türkiye arasında   mübadele nüfus değişimi nedeniyle  taş taş üstünde kalmayan Anadolu topraklarındaki etkisi ,  savaşın barut kokusu altında kaotik sürecin sonunda toz bulutu aralanır .

İnsanların aydınlık yarınlara umudunun tekrar yeşerdiği Karadeniz’in iki yakasında iki yeni ulusal devlet kurulur.

Kurulan iki  ulusal devletin kuruluşunda ki ortak amaç ittifaklar şeklinde şekillenen savaşın sonlanmasıdır.

Bu nedenle her iki devlet ve hükümet yapıları   Anti emperyalisttir.

Savaş sürecinde;

İngiltere- Fransa – İtalya cephesinde itilaf devletlerinden oluşan birliğe karşı , Osmanlı- Almanya – Avusturya Macaristan – Bulgaristan krallığından oluşan   İttifak arasında geçen savaş Emperyal  güçlere karşı mücadelede Anadolu ve SSCB halklarının  fikir  birliğinde olduğu   yardımlaştığı iyi  ilişkiler içinde olduğu  görülür.

Sovyetlerden Anadolu’ya silah yardımı yapılmış savaşın kazanılmasında önemlidir .

Bu süreç  Nazımın ” Kutuluş Savaşı Destanı” şiirlerinde anlatılmaktır.

Bu süreçte Mustafa Suphi Kafkaslarda Müslüman komünistler  (Cedit hareketi ) grubu içinde kafkas halklarının örgütleme propaganda  çalışmasını yapmaktadır.

SBKP Komünist parti onayı ile “Yeni Dünya gazetesini ” çıkarma görevini almıştır.  Gazeteyi doğu halklarının bilinçlenmesi çalışmalarında bir propaganda aracı olarak kullanmaktadır  .

Doğu halklarını temsilen katıldığı üçüncü enternasyonalde  bir söylev yapar.

Türkiye de bolşevik akımının güçlendirilmesi için Mustafa Suphi ve arkadaşları Parti kuruluşunu Ankara da yapmak isterler.  Ancak Ankara Hükümeti buna izin vermez . Parti Bakü de kurulur. Mustafa Kemal yeni kurulan partiden yeni kurulan birinci meclise temsilci gönderilmesini ister. Mustafa Suphi ve Mustafa Kemal ilişkileri mektuplaşma zemininde sürmektedir.

Ülke içinde Ekim devrimine ve sosyalist sisteme yönelik ön yargının olmadığı aksine  bir sempati oluştuğu düşüncesi on beş kişilik bir grup TKP yöneticisinin ülkeye dönme çalışmalarını ülkelerinde yürütme kararı almasına neden olur.

Bu karar doğrultusunda  görüşmeler sürer. Kafkas sınırı tehlikeli bulunarak İran üzerinden Kars a geçerler .  Orada Ankara dan gelen talimatla oyalanırlar.

Ankara ya geçişlerine izin verilmez  Trabzon a hareket ederler.

Yol boyunca örgütlenmiş siviller tarafından anti tezahürata maruz kalırlar

Mustafa Suphi daha öncede İngilizler tarafından öldürülmek istenmiş yerine bir başkası idam edilmiştir. Mustafa Suphi öldürüldü haberi yayılmış daha sonra yalan olduğu açığa çıkmıştır.

Bakü de yerine biri idam edilirken Mustafa Suphi Sultan Galiev ile Türkmenistan da Müslüman Komünistlerle birlikte çalışmaktadır.

Bu  suikast idam girişimi hatırlandığında konjektür gereği Anadolu da kurulan yeni devlet yapısı ve onun  bağlı olduğu dış güçlerin tehlikeli bularak bu parti yöneticilerini  Karadeniz de sahilden uzaklaşan teknenin içinde planlı bir şekilde yok etmek istediği anlaşılıyor.

Yön- Devrim Hareketi

Yön Devrim hareketi Yön dergisi etrafında Doğan Avcıoğlu ve Arkadaşlarının öncülüğünde gelişen en köklü ve yetiştirdiği kadrolar nedeniylede önemli sol   harekettir .

Bir dergi hareketinden öte anlam taşıyarak 1960-1980 arası dönemde siyasi tarihte etkili olmuştur.

Hareketin en önemli özelliği Kemalizmi Sosyalizme reformlar yaparak evriltmek düşüncesinde olmasıdır.

Bunun için 60 anayasası ve eğitim reformu laik ilkelere bağlı toplumsal yapının şekillenmesi düşüncesinde bir sivil örgütlenmedir.

Aynı dönemde gelişen TİP den ayrıldığı yön TiP in seçimle iktidara gelip seçimle gitmeyi programında benimsemesidir.

Yön – Devrim Hareketi ülke bağımsızlığını savunurken dışa bağımlı ekonomik politikalar yerine milli halkçı kamucu politikalardan yana olup bu doğrultuda üçüncü dünya ülkelerinin kalkınmasına yardım eden sosyalist SSCB ile iyi ilişkilerde olmayı savunuyordu. Bu yönüyle sömürülenlerin iktidarını savunur

Kemalizmin özünde anti emperyalist olduğunu düşünür ve  altı okla ifade edilen ilkelerden yola çıkarak sosyalizme evrilme yanlısı politika izlenebilirdi.

Bu doğrultuda Cemil Sait Barlas CHP ye İngiliz İşçi Partisi programına benzer program önermiş YÖN dergisinde bu görüşler paylaşılmıştır.

Yöncüler milli kalkınmada Cumhuriyetten bu yana vakit kaybedildiğini bu nedenle sosyalizm yönünde reformlarla hızlı kalkınma sağlanacağını düşünmektedir.

İttihatçılar Osmanlının dışa bağımlı ekonomik yapısının millileştirilmesini önerirken milli burjuvazi oluşturmak düşüncesinde devletçi yaklaşım içindedir.

Bu ideolojinin devamı Milliyetçi yaklaşımdaki İttihatçılık Kemalizmi doğurmuştur.  Yön – Devrim hareketi  sınıfsal bakış açısıyla altı okçu ilkeleri yorumlar bu anlamda   ifade edilen görüş özünde aynı ilkeleri savunmakla yorumda sınıfsal bakış açısı nedeniyle Kemalizmden de ayrılmaktadır.

Cumhuriyeti kuran iradenin altı okla ifade ettiği ilkeler ittihatçıların görüşlerini yansıtır. Bu görüşün Kuvayı Milliye kadrolarının aldığı miras olarak devamıdır.

Yön – Devrim hareketi altı ok ilkelerini yorumlama farkıyla  kooperatifleşme köylünün eğitimi eğitimde reformlarla halkçı kamucu milli kalkınmadan yanadır.

Halkçılık anlayışı tanımında da burjuvazi işbirlikçi burjuva yapılar yer almaz.

Halk kavramında köylü işçi esnaf küçük burjuva aydınlar yer almaktadır.

Bu açıdan bakıldığında tutarlı bir sol çizgide ilerlemektedir.

YÖN – Devrim Hareketi -TİP

1960-1970

1950 seçimlerinde iktidara gelen DP 1960 27 Mayıs askeri darbesiyle iktidardan ve siyaset sahnesinden giderken üç partili,  genel başkan ve iki bakanı idam edildi. Adnan Menderes Fatin Rüştü Zorlu  ve Hasan Polatkan ın hazin ve üzücü  idamı ile sonlanan bir siyasi dönemdir.

1960 anayasasının  ardından  yeni siyasi partiler eskilerinin devamıydı.

CHP tekrar siyasette  , DP yerine AP kurulmuş ve ilk kez siyaset sahnesine TiP katılır.

1965 seçimlerinde %53 oy oranıyla AP iktidara gelmiş. CHP % 25 le adeta  cezalandırılmıştı.

TİP 15 milletvekiliyle parlemontadaydı .

Bu tabloyu  YÖN cüler halkın sandığa yansıyan  tepkisini yorumlarken artık Sosyalizme direk geçişi savunur. Bu sürece giderken Zinde güçlerle bundan kasıt ara sınıflardır köylü,esnaf aydın asker den oluşan toplumsal katmanın yönlendirilmesi gerektiğini düşünür.

CHP nin askeri yönlendirmesi TiP in işçi köylü halkı yönlendirmesi ile MDD( Milli Demokratik Devrim) ile  iktidarı ele geçirmek gerektiğini savunur.

MDD TİP  içinden Mihri Belli nin düşüncesidir. Bu düşüncesine  Doğan Avcıoğlu katılarak görüşleri Sosyalizme gidiş yönünde  çakışmaktadır.

TİP başkanı Mehmet Ali Aybar, Sadun Aren  ve Behice Boran( eski tüfekler )  demokratik devrimin gerçekleşmiş olduğunu bundan sonra iktidara gelerek Sosyalizmi hedefledikleri görüşündedir.

YÖN de Mümtaz Sosyal seçimle iktidarı savunurken    Doğan Avcıoğlu nun  artık CHP yi,yönlendirmenin yerine Sosyalizmin iktidara gelmesi için harekete geçmek gerektiğini düşüncesi yollarını ayırır  bu görüşlerle ilgili düşünceleri farklılaşarak ayrışma  yaşanır.

Bu süreçte gençlik Deniz Gezmiş  ve arkadaşları Demirel iktidarının izlediği Amerikancı politikaları eleştirir ekonomik olarak gittikçe dışa bağımlılık şartlarının olgunlaşması Marshall yardımları  ve NATO ya üslerin verilerek  askeri  düzeyde dışa bağımlılığa karşıdır.

Gençlik Anti emperyalisttir ve  Tam Bağımsızlığı savunur.

Amerika karşıtı protestolar artar  ODTÜ ye ziyaret eden büyük elçinin arabasını yakarlar.

1951 yılında geniş çaplı TKP tutuklaması olmuştur. TKP kadroları zarar görmüş eski tüfekler tanımı  TKP nin legal siyaseteki temsilcileridir. Mehmet Ali Aybar Sadun Aren  ve Behice Boran ( eski tüfekler) gençliğin  bu eylemini  eleştirir.

Diplomatın  arabasının  yakılmasını  doğru bulmazlar onun yerine  gidip konuşmanın daha doğru olacağını düşünürler. Amerikalılar la karşılaştıklarında    pasif Amerika karşıtı eylemler önermektedirler.

Bu yaklaşım Dev Genç li gençlik hareketini YöN hareketine yaklaştırır.

O dönemde AP ve Süleyman Demirel ABD tarafından desteklenir . Yeni  iktidarın önündeki engelin CHP eksenindeki askerler ve aydınlar olduğu düşünülmektedir.

Halk 1965 seçimlerinde büyük oy oranıyla AP iktidar yaparak DP ye yapılan haksızlığın yöneticilerinin idamına tepki olarak sandıkta tepkisini koymuştur.

YÖN cüler için seçim sonuçları hayal kırıklı olmuştu.

TİP nin muhalefet tarzını eleştiriyorlar ve gittikçe parlementer sistemde halkın yapısı nedeniyle   iktidara gelinemeyeceği, bunun için  muhalefetin geniş bir cephede örgütlenerek yürütülmesi gerektiğini düşünüyorlardı. YÖN Dergisinde  yayınlanan yazılarda Milli Demokratik Devrim üzerine Sosyalizme kestirme yoldan halkın iktidarı ile ulaşmaktan söz ediliyordu .

Süleyman Demirel de anti Komünizm üzerinden muhalefete yüklenir .

YÖN ve TİP muhalefeti ana ekseninde ” Anti Emperyalizm – Tam Bağımsız Türkiye !” sloganında anlatılan dışa bağımlılık üzerine geliştiriliyordu.

6. Filo ve Kırmızı Pazar Anti  Amerikancı NATO karşıtı eylemler askerlerin Karaköyde denize  atılması eylemi gençlik eylemlerini yükseltmişti.

Dev Genç Üniversite gençliği içinde güçlenerek etkili olmuştu.

Bu kaotik süreç 12 Mart 1971 muhturasının verilmesi, üç fidan gencin Deniz Gezmiş Yusuf Aslan ve Hüseyin İnanın yargılanarak idam edilmesi ile bir askeri darbe ile sonuçlanır. Siyaset sil baştan tekrar dizayn edilir.