Related Articles
Demokrasi sistemi, birincil olarak toplumun ve toplumun etkinliklerinin yönetimi alanında monarşi ve oligarşi sistemlerine karşı önerilmiş ve uygulanmıştır. İkincil olarak, toplum içi STK, oda, sendika, hatta parti gibi birimlerin iyi yönetimi için önerilmekte ve uygulanabilmektedir. “Yönetme” eyleminin başlıca iki türü vardır: A) Otoriteye dayanarak “insanların” davranış ve eylemlerini düzenlemek ve iş yaptırmak. B) İnsanları yönetmek değil, “üretimin, işin, bir etkinliğin, bir görevin” toplumun ya da bir topluluğun yararına yapılmasını sağlamak. Sınıflar, gruplar, eşitsizlik ve çatışmaların olduğu toplumlarda görülen monarşi (tek insan tarafından yönetilmek) ve oligarşi (bir azınlık tarafından yönetilmek) A grubu yönetim uygular. Temsili demokrasi de sınıflar, gruplar, eşitsizlik ve çatışmaların olduğu toplumlarda görülür. Dolayısıyla A grubu yönetim biçimlerindendir. Doğrudan demokrasi ise B grubu yönetim biçimidir.
Demokrasi, iki konuda kendini gösterir: 1. Yurttaşların politik kararlara katılması. 2. Toplum yöneticilerinin toplum tarafından belirlenmesi. Temsili demokraside yurttaşlara, temsilciler seçip göndererek politik kararların alımına katılacağı söylenir. Ama temsilci adaylarını partiler (başkanları) belir
ler, seçilen temsilcilerin yetki sınırı yoktur ve halka karşı sorumlulukları denetlenemez. Bu yüzden temsilciler; kısmen kendi istek ve görüşlerine, kısmen parti başkanının istek ve görüşlerine ve temel olarak toplum içindeki güçlü sınıf ve grubun istek ve görüşlerine göre kararlar (yasa, yönetmelik, vb.) alır. Toplumun politik yöneticileri, temsilciler arasından iktidar partisi başkanınca atanırken, devlet görevlilerini (bürokrasiyi) de toplum belirleyemez.
Doğrudan demokrasiyi şöyle tanımlayabiliriz: Toplumsal ve bireysel ihtiyaçların karşılanması işlerinin (üretim, dağıtım, sağlık, eğitim, barınak, kültür, adalet, vb.) yönetilmesine (yürütülmesine), toplumun tüm üyelerinin katılması, söz sahibi olmasıdır. Doğrudan demokrasi toplumunda sınıflar, gruplar, eşitsizlik, çatışmalar yoktur. Kararlar tabandaki birimlerde (sokak, köy, mahalle, fabrika, vb.) alınır, tepenin uyması istenir. Birimlerin tüm bireyleri karar alma “forum”larında (halk meclislerinde) doğrudan yer alır. Eşit ekonomik koşulda, eşit bilgi düzeyinde, çıkar özdeşliğinde herkesin benimsediği kararlar verilir. “Aman çabuk karar verelim, tartışmayı bir yana bırakalım” demeden, iyice düşünüp tartışarak oy birliği sağlanabilir. Yereli ilgilendiren kararlar yerelde uygulanır. İlçe, il, bölge ve ülkeyi ilgilendiren kararlar; yukarıya görevli temsilciler aracılığıyla iletilir.
İlçe, il, bölge ve ülke düzeyinde meclislere temsilciler seçmek zorunludur. Birimler (köy, mahalle, vb.) ilçeye gidecek temsilcileri, üyeleri arasından bilgi ve deneyimce uygunluğuna bakarak belirler. İlçe yöneticilerini ve ile gidecek temsilcileri birimlerden gelen temsilcilerden oluşan ilçe meclisleri belirler. İl yöneticilerini ve bölgeye ya da başkente gidecek temsilcileri ilçelerden gelen temsilcilerden oluşan il meclisleri, üyeleri arasından bilgi ve deneyimce uygunluğuna bakarak belirler. Belirlenen yöneticiler, meclisinin kararlarının uygulanması işini yürütür. Temsilciler, kendi meclisinin verdiği yetki oranında üst düzeyde sözcülük yapar, yetki kullanır.
Doğrudan demokrasinin araçları; tabanda herkesin katıldığı forum ya da meclis, üstlerde yetki ve sorumlulukları kısıtlı temsilcilerden oluşan meclisler, yeterliliğe (liyakat) göre görevlendirme, bilgi ve deneyim uygunluğuna göre ileri görevlendirmedir. Görevlendirmede eşit liyakat, deneyim, vb. varsa ad çekme ya da ilgili bölümde seçim olabilir.
DOĞRUDAN DEMOKRASİNİN KISA DÖNEMLİ PROGRAMI 1:
Doğrudan demokratik toplum yaşamının tam oluşması için, doğrudan demokrasi ilke ve araçlarının eksik uygulandığı, yavaş yavaş tamamlandığı bir geçiş dönemi gereklidir. Bu dönemde değişik kökenden gelen, değişik görüş ve idealde, farklı gelir ve bilgi düzeyinde insanlar bir arada olacaktır. Düzen karşıtlığı, amaç, örgütlenme biçimi ve çalışma yönteminde ortak yönleri öne çıkarıp anlaşmak yeterli olacaktır. Pratikte oybirliği değil, çoğulcu anlayış olacaktır.
Doğrudan Demokrasi Hareketi;
1- Bir yandan doğrudan demokrasi görüşünü yayar: önümüzde böyle bir seçeneğin olduğunu açıkoturum, forum, özel toplantı ve basın yayın aracılığıyla insanlara anlatır.
2- Demokratik toplumun maddi koşullarını toplum üyeleriyle birlikte hazırlar.
Temsili demokratik seçimlerde doğrudan demokratların yönetime gelmesi için çalışır. Halk meclisleri hukukunu oluşturur, bireylerin hak ve sorumluluklarını önceden belirler. Muhtarlıklarda ve belediyelerde halk meclislerinin kurulması ve etkili olması için mücadele eder. Halk meclisinde alınan kararların, muhtarlık ve belediyece yürürlüğe sokulması sürecini denetler.
Dernek, sendika, oda, kooperatif gibi birimlerde; doğrudan demokrasinin yönetime ilişkin ilkelerinin uygulanması için çalışır. Genel kurullarda klikleşme ve listeleşme olmaması; yönetim kurulunun genel kurul kararlarına mutlak uyması; yönetim kurulunun kendisini üyelerin üzerinde görmemesi, onlarla sürekli ilişki içinde olması, sık sık genel üye toplantısı yapması, her adımda üyelerin görüşünü alması, vb…
